بوم مدل کسب و کار چیست؟ | آشنایی با مفهوم بوم مدل کسب و کار

بوم مدل کسب و کار چیست؟

بوم مدل کسب و کار یا lean convas طرح کسب و کاری است که به شما کمک میکند ایده خود را بررسی و اعتبار سنجی کنید. شما به عنوان یک کارآفرین که ایده های مختلفی در ذهن خود دارد باید بتوانید به طور واضح بنویسید و یا به دیگران توضیح دهید.
بوم ناب کسب و کار به ما کمک می کند مدل های تجاری احتمالی، راه اندازی محصولات، کمپین ها و تغییرات مختلف را به سرعت تنظیم کنیم. مدل بوم کسب و کار یک ابزار تصویری است که به شما کمک میکند که مفاهیم، ساختار و راهبردهای کسب و کار خود را به طور خلاصه و مرتبط بیان کنید. مدل بوم کسب و کار شامل نه بخش اصلی است که هر یک از جنبه های مهم کسب و کار را نشان میدهند. این نه بخش عبارتند از:

• بخش های مشتریان
• ارزش پیشنهادی
• کانال های توزیع
• ارتباط با مشتریان
• جریانهای درآمدی
• منابع کلیدی
• فعالیتهای کلیدی
• شرکای کلیدی
• ساختار هزینه ها

مدل بوم کسب و کار به شما این امکان را میدهد که کسب و کار خود را به صورت یک تصویر واحد و ساده مشاهده کنید و نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی کنید. همچنین به شما کمک میکند که ایدههای جدید را آزمایش کنید و مدل کسب و کار خود را بهبود بخشید. وقت بگذارید و ایده های خود را روی کاغذ بیاورید. برخی از افراد ترجیح می دهند PDF را روی دیوار قرار دهند و از یادداشت های چسبناک برای اضافه کردن ایده های خود به بخش ها استفاده و به مرور بوم کسب و کار را تکمیل کنید.

تاریخچه طرح کسب و کار بوم ناب

بوم ناب توسط Ash Maurya از بوم مدل تجاری بسیار محبوب الکساندر استروالدر اقتباس شده است. بوم ناب قصد دارد بیشتر اطلاعات غیر ضروری و کارهای وقت گیر را حذف کند. بوم ناب اولین بار توسط Ash Maurya، نویسنده کتاب Running Lean، در سال 2010 ارائه شد. Maurya مدافع استارتاپ های ناب و بنیانگذار و مدیر عامل Leanstack است. در حالی که روش برنامه ریزی کسب و کار به مدت طولانی مورد استفاده قرار نگرفته است، بسیاری از کارآفرینان و طرفداران بیزنس تجاری از آن استفاده می کنند. حتی مفهوم استارتاپ ناب برای مدت طولانی در طرح بزرگ چیزها وجود نداشته، بنابراین بوم ناب یک ابزار نسبتاً تثبیت شده است.

بلوک های بوم کسب و کار( lean convas) درباره چیست؟

• بخش های مشتری(customer segments)

گروه های مختلفی از مشتریان یا بازارهایی که کسب و کار به آن ها خدمات ارائه میدهد. شما ابتدا باید بدانید مخاطبین هدف شما چه کسانی هستند. تا مشتری های خود را نشناسید نمی توانید راه حل ارائه بدید یا محصولی بسازید.

• مشکل (problem)

مجموعه ای از محصولات یا خدماتی که نیازها یا مشکلات یک بخش مشتری را برطرف میکند. بعد از تعیین سگمنت مشتری ها، هر بخش مشتری که فکر می کنید با آن کار می کنید و مخاطب هدف شماست، مجموعه ای از مشکلات را دارند که باید آن ها را حل کنید. در کادر مشکلات باید سعی کنید حداقل یک تا 3 مشکل که مشتری ها و مخاطبین هدف شما دارند را بیان کنید. بدون مشکل شما نمیتوانید محصول یا خدمتی را ارائه دهید. 

برای آشنایی بیشتر با مفهوم استارتاپ، پیشنهاد می شود مطلب استارتاپ چیست را مطالعه کنید.

• پیشنهاد ارزش منحصر به فرد( unique value prop.)

راههایی که کسب و کار از طریق آن ها ارزش پیشنهادی خود را به مشتریان ارائه میدهد. در وسط بوم UVP قرار دارد. باید یک ارزش پیشنهادی یکتا داشته باشید تا به مشتری اراده دهید. این دلیل اصلی است که یک مشتری باید از شما خرید کند. یک راه حل برای این است که فکر کنید چرا متفاوت از دیگران هستید و مشتری چرا باید شما را انتخاب کند و سرمایه گذار ها چرا باید بر روی شما سرمایه گذاری کنند.

• راه حل (solution)

یافتن راه حلی برای این مشکل ها، مهم ترین مسئه است، شما مشکلات و مشتری ها را فهمیدید و شناختید حال چه راه حلی برای آن ها دارید. این قسمت همان بخشی است که میتوانید به مرور تکمیل یا اصلاح کنید و راه کار های جدید ارائه دهید. نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که در پیدا کردن راه حل باید به سراغ خود مشتری ها بروید و از آن ها سوال کنید، از نظراتشان استفاده کنید و سعی کنید راه کاری که ارائه میدهید مورد نظر مشتر یهاب اشد و واقعا مشکل آنها را رفع کند. پس در این بخش باید راه حل هایی که برای مشکلات پیدا کردید در بوم ناب کسب وکار بنویسید.

• کانال ها (channels)

نوع رابطه ای که کسب و کار با هر بخش مشتری برقرار میکند. کانال ها راه های دسترسی و ارتباط با بخش مشتریانی که انتخاب کرده اید است و به یاد داشته باشید باید توجه کنید که آیا از طریق این کانال ها میتوانید به سگمنت مشتری دست پیدا کنید یا نه. کانال ها می توانند ایمیل، شبکه های اجتماعی، تبلیغات CPC، وبلاگ ها، مقالات، نمایش های تجاری، رادیو و تلویزیون و وبینارها باشند، در واقع یعنی جایی که مشتری شما قرار دارد.

• جریان درآمد (revenue streams)

منابع مختلفی که کسب و کار از طریق آن ها درآمد کسب میکند. درباره جریان درآمدی کسب و کارتان به نتیجه ای رسیده اید؟ جریان درآمدی و نحوه قیمت گذاری را مشخص کنید. البته شاید شما ابتدا راه درامدی نداشته باشید و خدمات خود را برای جذب کاربر به طور رایگان ارائه دهید ولی این موقتی است و شما باید بدانید قرار است از چه راهی درآمد کسب کنید.

• ساختار هزینه (cost structure)

هزینه های اصلی که کسب و کار برای اجرای مدل کسب و کار خود متحمل میشود. در اینجا باید تمام هزینه های عملیاتی برای ورود این تجارت به بازار را لیست و محاسبه کنید. کل هزینه های ماهانه جاری شما چقدر است؟ هزینه ثابت ماهانه مانند هزینه اینترنت، اجاره ماهانه و.. شامل چه مواردی است؟ چه تجهیزاتی برای کار لازم دارید؟ برای بازاریابی به چه مورادی نیاز دارید و چه هزینه دارد؟ سپس می توانید از این هزینه ها و جریان درآمد احتمالی برای محاسبه نقطه سر به سر شکست استفاده کنید.

• معیارهای کلیدی ( key metrics)

هر کسب و کاری، صرف نظر از صنعت یا اندازه، معیارهای کلیدی دارد که برای نظارت بر عملکرد خود استفاده می شود. بهترین راه برای کمک به این امر تجسم یک قیف بالا به پایین است که از بالای بزرگ، طی چندین مرحله به انتهای باریک جریان می یابد. یک مدل خوب برای کمک به این امر ARRRR دیو مک کلور (معروف به متریک دزدان دریایی) است.

• مزیت ناعادلانه (unfair advantage)

در اینجا یک تعریف عالی از مزیت ناعادلانه آمده است: "تنها مزیت رقابتی واقعی آن است که قابل کپی و خرید نیست." مزیت ناعادلانه می تواند اطلاعات داخلی، تیم رویایی، دریافت تاییدیه متخصصان، مشتریان فعلی و... باشد.

مزایای استفاده از Lean convas

استفاده از مدل بوم ناب برای برنامه ریزی یک ایده تجاری مزایای مختلفی دارد، چه بر اساس ویژگی های خاص خود و چه در مقایسه با بوم مدل کسب و کار. در مرحله اول، بوم ناب برای کارآفرینان طراحی شده، مانند سایر نسخه های بوم مدل کسب و کار که با در نظر گرفتن کارآفرینان ترسیم شده است. با استفاده از بوم ناب، کارآفرینان می توانند بر شناسایی مشکلات و راه حل ها تمرکز کنند. این بوم طراحی شده است تا برای طرز فکر استارتاپی کار کند و به کارآفرینان کمک کند تا ایده های خود را توسعه دهند.

داشتن بخش مزایای ناعادلانه به عنوان بخشی از بوم به کارآفرینان اجازه می دهد اطمینان حاصل کنند که چیزی دارند که به آن ها کمک می کند برجسته شوند. آن ها نه تنها ارزش پیشنهادی منحصر به فرد خود را دارند، بلکه تنها چیزی را مشخص می کنند که هیچ یرند دیگری نمی تواند دقیقاً به روش آن ها انجام دهد.
طراحی ساده و بخش های محدود بوم ناب به آسانی قابل درک است و کارآفرینان را تشویق می کند تا با دقت فکر کنند. فقط فضای زیادی برای استفاده وجود دارد، به این معنی که ضروری است نکات کلیدی را به مهمترین اطلاعات خلاصه کنید. طرح کسب و کار برای کارآفرینان است و به ندرت برای افراد دیگر نشان داده می شود.

نحوه ایجاد یک بوم باریک

شروع ایجاد یک بوم ناب و پر کردن آن آسان است. می توانید این کار را به تنهایی انجام دهید یا با یک شریک تجاری روی آن کار کنید. آن را روی یک تکه کاغذ کوچک چاپ کنید یا روی یک تخته سفید بکشید تا بیشتر جلوه کند. برای تکمیل می توانید از هر رسانه ای که می خواهید استفاده کنید. بستگی به این دارد که برای شما طبیعی ترین و مفیدترین باشد.
اگر به نظر شما مفید است، ابزارهای آنلاین موجود وجود دارد که ایجاد یک Lean Canvas در رایانه یا دستگاه دیگر و به اشتراک گذاری آن را با دیگران آسان می کند. برخی از افراد نسخه فیزیکی را ترجیح می دهند، اما استفاده از یک محصول دیجیتالی نیز می تواند سرگرم کننده باشد و ایجاد آن آسان است. برخی از افراد فقط از طرح بوم ناب استفاده می کنند، در حالی که دیگران ترجیح می دهند یک بوم مدل کسب و کار را نیز کنار هم قرار دهند، هر دو می توانند به طرق مختلف مفید باشند.

پیشنهاد می شود مطلب شبکه اجتماعی چیست را مطالعه کنید.

ابزارهای ایجاد طرح های بوم ناب بطور آنلاین

اگر ترجیح می دهید یک ابزار دیجیتالی برای ایجاد منابع تجاری خود داشته باشید، ابزارهای آنلاینزیادی وجود دارد که به شما کمک کند.

Leanstack ابزاری از شرکتیست که توسط خالق Lean Canvas تأسیس شده است. شما فقط باید در وبسایت آن ها ثبت نام کنید و می توانید بوم های نامحدود و پروژه های نامحدود ایجاد کنید. همچنین دوره های رایگان و منابع قابل بارگیری وجود دارد که به شما کمک می کند تا بیشتر از ابزارها استفاده کنید.

ابزار دیگری که ممکن است بخواهید از آن استفاده کنید Canvanizer است. این به شما این امکان را می دهد که یک Lean Canvas را کنار هم قرار دهید، اما چندین گزینه قالب دیگر نیز دارد. همچنین می توانید یک بوم مدل کسب و کار، یک بوم تغییر ناب، یک بوم بازخورد، تجزیه و تحلیل SWOT (نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها)، بوم نوآوری باز، Canvas4Change و بوم نوآوری منابع انسانی ایجاد کنید. همچنین الگوهای طراحی خدمات برای بوم سفر مشتری و بوم طرح خدمات، به علاوه یک بوم مدیریت پروژه وجود دارد. می توانید از ابزار به صورت رایگان استفاده کنید.

در نهایت، آخرین ابزاری که باید مورد توجه قرار گیرد LeadCanvas است. این یکی دیگر از ابزارهای رایگان است. برای شروع به کار در این سایت ملزم به ثبت نام نیستید.

معایب بوم کسب و کار

• بیش از حد بر تمرکز داخلی بدون در نظر گرفتن اکوسیستم اطراف تاکید می کند.
• تفکر استراتژیک را محدود می کند (با تمرکز بر خواسته های مشتریان امروز، به جای تلاش برای آینده نگری)
• فاقد بخش "منابع" است که ممکن است منجر به ایده های غیر واقعی محصول شود.