hamed mohamadjani

مغزی که هاردی پر شده از کارهای ناتمام است

زندگی؟ نه، این دیگر زندگی نیست. یک چک‌لیستِ بی‌پایان است. لیستِ کارهایی که باید انجام بدهی، لیستِ ایمیل‌هایی که باید جواب بدهی، لیستِ آدم‌هایی که باید بهشان پیام بدهی و نمی‌دهی، لیستِ اهدافی که قرار بود تا سی‌سالگی بهشان برسی و نرسیدی، لیستِ مهارت‌هایی که باید یاد می‌گرفتی و نگرفتی. و مغزت؟ شده یک کامپیوترِ لگ‌زده که هر شب موقع خواب، نوتیفیکیشن‌هایش را مثل پتک می‌کوبد توی سرت:

“هنوز مقاله‌ات را ننوشته‌ای…”
“هنوز فلان پروژه را تحویل نداده‌ای…”
“هنوز خودت را آن‌طور که باید، ثابت نکرده‌ای…”

و تو؟ آن‌قدر خسته‌ای که حتی حال نداری به این خستگی فکر کنی.

وقتی سیستم از خستگی‌ات هم کار می‌کِشد

دنیای مدرن، فقط از تو بهره‌کشی نمی‌کند، از خستگی‌ات هم کار می‌کِشد. فرسوده‌ای؟ خب، تقصیر خودت است، مدیریت زمان بلد نیستی! مضطربی؟ چرا مدیتیشن نمی‌کنی؟ افسرده‌ای؟ تو باید روی “رشد فردی‌ات” کار کنی! همه‌چیز، حتی استراحت، تبدیل شده به یک مأموریتِ جدید که باید تیکش را بزنی.

تو خسته‌ای نه به‌خاطر کارهایی که کرده‌ای، بلکه به‌خاطر آن‌هایی که هنوز انجام نداده‌ای. این جامعه، تو را نه بر اساسِ موفقیت‌هایت، که بر اساسِ “کارهای ناتمام”ت قضاوت می‌کند. همیشه چیزی هست که باید انجام بدهی، همیشه چیزی هست که هنوز انجام نداده‌ای.

رهایی؟ شاید هیچ‌وقت. اما…

یا باید لیستِ کارهای ناتمام را به آتش بکشی، یا بگذاری آن لیست، تو را بسوزاند.

باید یک روز صبح از خواب بیدار شوی و بگویی: “به درک. امروز هیچ‌کاری نمی‌کنم. نه کتاب می‌خوانم، نه ایمیل جواب می‌دهم، نه خودم را با فکرهای پوسیده شکنجه می‌کنم.” و بعد، ببینی که جهان، بی‌آنکه تو سرش را بشکافی، هنوز سرِ جایش است. خورشید هنوز طلوع کرده، خیابان‌ها هنوز شلوغ‌اند، و هیچ‌کس، حتی این دنیا، اهمیتی نمی‌دهد که تو چک‌لیستت را کامل کردی یا نه.

پس شاید… رهایی، همین باشد.
نه در تمام کردنِ لیست، که در پاره کردنش.

---

"جهانی را تصور کنید که هر حرکت شما تبدیل به داستانی برای میلیون‌ها نفر شده، جهانی که در آن زندگیِ شخصی دیگر معنایی ندارد. این همان سرنوشتی است که 'ترومن بربنک' در آن گیر افتاد، بی‌آنکه بداند اولین بلاگر ناخودآگاهِ تاریخ است."

"ترومن هیچ‌وقت تصمیم نگرفت بلاگر شود. زندگی او، نه به انتخاب خودش، بلکه تحت کنترل کریستوف و تیم تولیدش به یک 'محتوا' تبدیل شد. هر لحظه از زندگی‌اش برای سرگرم کردن دیگران ضبط و پخش می‌شد. اما آیا امروز بلاگری با انتخاب‌های آگاهانه‌تری شکل گرفته؟ یا زندگی ما هم تحت تسلط الگوریتم‌هایی است که انتخاب‌های ما را تعریف می‌کنند؟

بلاگرهای مدرن، دقیقاً مانند ترومن، همواره در حال اجرا هستند. اما تفاوت بزرگ اینجاست: آن‌ها تماشاگران خود را می‌شناسند و انتخاب می‌کنند چه چیزی را نشان دهند. ترومن، اما، تنها بود، حتی در میان جمعیت."

"اما آیا تماشاگران فیلم یا ما، به عنوان تماشاگرانِ بلاگرها، واقعاً بی‌تقصیریم؟ ما برای تماشا آمده‌ایم، حتی اگر این تماشا به قیمت از دست رفتن هویت یا آرامش زندگی کسی باشد. درست مثل تماشاگرانی که سال‌ها به تماشای زندگی ترومن نشستند، بی‌آنکه لحظه‌ای به پیامدهای این 'تفریح' فکر کنند."

"ترومن در نهایت از نمایش بیرون رفت. اما ما چه؟ آیا ما هم می‌توانیم از نمایشی که جهان دیجیتال برایمان ساخته، رها شویم؟ یا همه ما، مثل ترومن، در دنیای شیشه‌ای خودمان گیر افتاده‌ایم و نمی‌دانیم کدام زندگی واقعی است؟"


"تصور کنید صبح که چشمانتان را باز می‌کنید، هر حرکتتان، هر کلمه‌ای که می‌گویید، و حتی عمیق‌ترین فکرهایتان در قالب نمایشی شفاف به تمام جهان مخابره می‌شود. نه با انتخاب خودتان، بلکه به دستور دیگران."


"ترومن شاید اولین بلاگری باشد که نه لایکی دیده و نه نظری نوشته، اما زندگی‌اش همان الگوریتم‌ها و کلیشه‌هایی را تولید کرده که امروز در صفحات اینستاگرام یا یوتیوب با آن مواجهیم. چه چیزی این نمایش را جذاب کرده؟ ناب بودن؟ بی‌خبری؟ یا شاید ما، به عنوان تماشاگران، به دیدن 'واقعیتِ ساختگی' عادت کرده‌ایم."


"اما آیا ترومن قربانی است یا یک بلاگرِ ناخودآگاه؟ اگر او به انتخاب خودش ادامه می‌داد، ما باز هم تماشایش می‌کردیم؟ یا شاید ما همان 'کریستوف'هایی هستیم که بدون فهم مسئولیت، حریم دیگران را به نفع سرگرمیِ خود می‌شکنیم."


"ترومن یک بلاگر نبود. ولی او تصویر آینده ماست؛ وقتی هر گوشه زندگی‌مان تبدیل به محتوایی برای تماشا شود. در این نمایشِ بی‌پایان، چه کسی بازیگر است و چه کسی کارگردان؟"

---

ترومن‌شو؛ بلاگری بی‌اختیار یا نمایش حقیقت زندگی؟

ترومن بوربنک، شخصیتی است که همه چیز دارد؛ یک خانه‌ی رویایی، شغلی ثابت و دوستانی مهربان. اما زندگی او روی دیگر سکه را نیز دارد: هر لحظه‌اش توسط جهانیان دیده می‌شود. او نمی‌داند که دنیایش، این شهر آرام و مردم خوبش، چیزی جز یک نمایش بزرگ نیست.

اما آیا این ماجرا چیزی بیش از یک داستان علمی‌تخیلی است؟ ترومن، به‌نوعی، اولین بلاگر است. او زندگی‌اش را بی‌آنکه بداند، به اشتراک گذاشته است. تمام احساساتش واقعی‌اند، اما این اشتراک‌گذاری، او را از حق انتخاب و حریم خصوصی محروم کرده است. در اینجا فیلم یک پرسش بزرگ مطرح می‌کند: آیا زندگی ترومن فقط یک قربانی‌گری است یا شکلی از پذیرش ناخودآگاه برای دیده شدن؟

از طرف دیگر، مردمی که او را تماشا می‌کنند و افرادی که اطراف او نقش بازی می‌کنند، نمایندگان فرهنگی هستند که مصرف نمایش را بر معنا ترجیح داده‌اند. آیا این فرهنگ، همان چیزی نیست که در دوران بلاگری مدرن نیز دیده می‌شود؟ مردم، لحظات خصوصی و واقعی خود را برای مخاطبان به محتوا تبدیل می‌کنند. مرز میان واقعیت و نمایش آن‌چنان کمرنگ شده که شاید دیگر وجود ندارد.

فیلم، همان‌طور که زندگی ترومن را به تصویر می‌کشد، به مخاطب هم تلنگر می‌زند: آیا ما هم مثل او زندگی نمی‌کنیم؟ پشت این شیشه‌های بی‌پایان، چه کسی واقعاً آزاد است؟

---