چطوری مقاله دانشگاهی بنویسم؟
تو دنیای موسیقی، اعتبار شما با موسیقی هایی که منتشر میکنید و تو دنیای ورزش، اعتبار شما با جام ها و مدال هایی که به دست میارید سنجیده میشه؛ ولی تو دنیای علم، اعتبار شما با مقالاتی که منتشر میکنید. در این مقاله درباره اینکه چطوری مقاله بنویسیم صحبت میکنم. مقاله علمی با مقاله ای که برای کسب رتبه سایتتون یا برای برندسازی شخصی منتشر میکنید فرق داره و من اینجا درباره مقاله دانشگاهی مینویسم. از اسم مقاله دانشگاهی نترسید. قرار نیست شما رو به جنگ با ایگوی (یک شخصیت در انیمیشن موش سرآشپز) دنیای مقالات علمی، یعنی ISI بفرستم چون احتمالا شما هم موش سرآشپزِ دنیای مقالات نیستید. از سمت دیگه، فکر نکنید بدون داشتن تلاش و پشت‌کار، میتونید نوشتن مقاله علمی موفق باشین. هیچ چیز بدون از دست دادن وقت و انرژی به دستت نمیاد. حتی برای غذا خوردن هم باید وقت بذارید و از عضلات صورتتون برای جویدن کمک بگیرید. ولی ناامید نشید؛ شاید فکر کنید خب من که هنوز ترم پایینی ام و اونقدر دانش ندارم که بخوام مقاله منتشر کنم؛ پس این صفحه رو ببندم و برم ادامه سریالمو ببینم. ولی به نظرم ذهن ما جوریه که اگه بهش یه الگوی اولیه داده بشه؛ زندگیمون دیگه با قبل یکی نیست؛ ذهنتون بعد مواجهه با اون الگوی اولیه، اطلاعات رو جور دیگه ای فیلتر میکنه. اگه من به شما بگم هر جا گیر کردید و هیچ کاری از دستتون بر نیومد، 15 دقیقه مدیتیشن کنید؛ از این به بعد این رو به عنوان یه راهکار، حتی آخرین راهکاری که ممکنه بهش دست بزنید لحاظ میکنید. با خوندن این مقاله هم، شاید نرید دنبال نوشتن مقاله، ولی قطعا اطلاعاتی که از این به بعد باهاشون مواجه میشید رو جور دیگه ای فیلتر خواهید کرد.
مراحل نوشتن مقاله
برای سنجش مقاله شما یه فرایندی وجود داره به اسم “فرایند داوری همتا” یا Peer review. تو این فرایند که خیلی هم پیچیده هست؛ مقاله شما توسط داورای شناس و ناشناس ارزیابی میشه. نحوه نوشتن مقاله دانشجویی خیلی مهمه؛ برای این فرایند شما باید حتما نکات زیر رو رعایت کنید.
- آیا مقاله من جدیده؟ موضوع مقاله ای که اپلای میشه باید جدید باشه. مثلا اگه کسی قبلا روی “رویارویی تاریخی سارتر و کامو” کار کرده بود؛ شما نباید دقیقا همین موضوع رو انتخاب کنید یا اگر هم انتخاب کردید، باید مطالب جدیدی رو ارائه کنید یا مطالب اون مقاله رو نقد کنید(البته اگه این نقد از قبل وجود نداشت).
- آیا مقاله تو حیطه نشریه مورد نظرم هست؟ موضوع بعدی برای نوشتن مقاله دانشگاهی اینه که ببینید موضوع مقاله علمی پژوهشی شما اصلا تو دامنه موضوعات نشریه هست یا نه. اگه نیست باید نشریه‌تون رو عوض کنید. مثلا اگه نشریه فقط راجب هوش مصنوعیه؛ شما نباید یه مقاله با موضوع “توپولوژی های شبکه های کامپیوتری” بهش ارسال کنید. دلیلش هم واضحه؛ شبکه جز، موضوعات مورد پوشش اون نشریه نیست.
- آیا این مقاله برای فیلدی که توش مینویسم مهمه؟ توجه کنید که شما دارید روی لبه علم راه میرید. اگه موضوع مقالتون برای فیلدتون بی اهمیت باشه نه تنها رد میشه؛ بلکه شما وقتتون رو هم تلف کردید. اینجا قرار نیست نوار خالی پر کنید.
- آیا مقدمه مقاله، به طور واضح انگیزه شما از نوشتن مقاله رو نشون میده؟
- آیا محتویات مقاله به موضوعش وفاداره؟ مقاله شما نباید اطلاعات بی ربط داشته باشه. وقت داورای فرایند همتا رو نباید تلف کنید.
- آیا مقاله‌تون سوگیری داره؟ همه آدما تو زندگیشون دچار سوگیری میشن و این اوکیه. اما اگه شما خواسته یا ناخواسته سوگیری رو وارد علم کنید؛ کل فلسفه علم رو زیر سوال بردید. پس راجب سوگیری و انواع مختلفش مطالعه کنید تا مطمئن بشید دچارش نمیشید.
- متن مقاله‌تون نکات اولیه رو رعایت کرده؟ گرامر صحیح؛ انتخاب کلمات مناسب, توسعه دادن درست پاراگراف و نقطه گذاری از مواردیه که باید رعایت کنید. اگه شما کاربرد نقطه ویرگول رو ندونید؛ به نظرتون کسی که سی ساله کارش داوری مقاله هاست ازتون قطع امید نمیکنه؟
فقط مقاله ISI بنویسم؟
شاید وقتی حرف از مقاله دانشگاهی میاد تنها اسمی که تو ذهنتون روشن میشه ISI باشه و همین موضوع باعث میشه کلا اعتماد به نفستون رو از دست بدید و دیگه کلا درباره مقاله نوشتن فکر هم نکنید. اما نشریه ها و موسسات خیلی زیادی اون بیرون هستن که با وجود علمی و دانشگاهی بودن، سخت گیری های ISI رو ندارن. وقتی نمیتونی تو رئال و بارسا بازی کنی قید والنسیا رو میزنی؟ با امکانات و توانایی هایی که داری شروع کن و به خودت سخت نگیر. حتی اولین آهنگ های خواننده های معروف هم مسخره و بی کیفیته. اولین ویدئو های یوتوبر های معروف با وبکم و میکروفون لپ‌تاپشون ضبط شده و اولین نوشته های برنده های نوبل ادبیات پر از غلط نوشتاریه. افراد خیلی کمی وجود دارن که از همون اول با کیفیت و عالی شروع میکنن و این موضوع فقط به هوش و تلاش اونا بستگی نداره. شانس، موقعیت خاص اجتماعی یا خانوادگی و پول نقش زیادی تو بهترین بودن اونا بازی کرده. پس اگه هنوز اول کاری و درباره مقاله دانشگاهی نوشتن حتی ایده ای هم نداری؛ استاندارد هات رو بیار پایین و یه نشریه داخلی پیدا کن. میتونی از سایت وزارت علوم، لیست نشریاتی که معتبر هستن رو پیدا کنی و بر اساس موضوع نشریه، یکی از اونا رو انتخاب کنی.
از چکیده و مقدمه شروع نکنید
مقاله ای که نوشته میشه یه ارائه‌ست. هیچ ارائه دهنده ای چه نویسنده، چه یوتیوبر و چه سخنران، وقتی در حال آماده کردن کارشه از مقدمه شروع نمیکنه. از دل کار شروع میکنه. سازوکار و احساسات رو به رگ های ارائه‌اش تزریق میکنه و در نهایت اون رو به صورت فرم مدنظرش-یا فرمی که باید- ساختار بندی میکنه. نه تنها محتوا، بلکه تقریبا هر چیزی که ساختنیه از همین قانون پیروی میکنه. اگه همون اول چکیده یا مقدمه رو بنویسید؛ احتمال اینکه مجبور به نوشتن دوباره‌اش بشید خیلی زیاده؛ چون ممکنه در محتوای مقاله کلا درباره یه چیز دیگه صحبت کنید.
مستندات نشریه‌تون رو مطالعه کنید
قبل از انجام هر کاری، مستندات نشریه ای که انتخاب کردید رو بخونید. هر نشریه یه دستورالعمل متفاوت نسبت به سایر نشریه ها داره. البته یه سری قانون کلی وجود داره که بعضی از نشریه ها به صورت گروهی از اون پیروی میکنن. مقاله شما باید طبق فرمی که مورد قبول نشریه‌ست پیاده سازی بشه. جلوتر درباره ساختار مقالات ISI مینویسم.
نحوه نوشتن مقاله
قبل از اینکه به توضیحات نحوه نوشتن مقاله isi بپردازم بهتره که یکم جزئی تر نگاه کنیم و متوجه بشیم مقاله ISI که دانشجوها توی نوشتنش مشکل دارن و مهمترین مقاله دانشگاهی به حساب میاد چیه؟ در واقع ISI مخفف عبارت Institute for Scientific Information و به معنای “موسسه اطلاعات علمیه”. این موسسه از زمانی که تاسیس شده تغییرات زیادی رو به خودش دیده و امروزه با نام Thomson Scientific شناخته میشه که زیرمجموعه ای از شرکت معروف تامسون ریترزه. بخش مهمی که یکی از زیر پایگاه های داده این مجموعه به حساب میاد، Journal Citation Report است که کارش رتبه بندی کردن مجلاته.
مقاله ای که اونو توی ژورنال های (مجلات) پایگاه ISI می نویسن و همونجا چاپش می کنند رو “مقالات ISI” می نامند. قطعا نوشتن این نوع مقالات راحت نبوده و نیست ولی خب ترس هم برتون نداره؛ چون برای نوشتن این نوع مقالات باید صفر تا صد نوشتن اونو بلد باشین که در ادامه براتون توضیحش دادم:
- عنوان
- چکیده
- کلیدواژه
- مقدمه
- روش ها و متدها
- نتایج
- بحث
- نتیجه گیری
- منابع تحقیقات
عنوان مقالات
وقتی یک پیام یا اس ام اس تبلیغاتی رو باز میکنید، اولین چیزی که به چشم شما میخوره و باعث میشه که به ادامه خوندن اون تبلیغ مشتاق بشید، عنوان اون تبلیغه؛ مگه نه؟ جالبه که بدونید این قسمت مهم ترین بخش توی مقالات هم هست اما با یک سری تغییرات کلی تر! عنوان مقاله ISI باید از نظر علمی صحیح باشه و مرتبط با تحقیقی باشه که انجام دادین؛ در عین حال جذاب و گیرا باشه بطوری که در اولین نگاه خواننده رو به خودش جذب کنه. پس هنگام نوشتن مقاله دانشگاهیی در انتخاب عنوان خیلی دقت کنید و همینطوری اونو انتخاب نکنید.
چکیده و خلاصه نویسی
چکیده، یک پاراگراف کوتاه از مقاله ست که به طور کلی قسمت های مهم مقاله مثل اهداف، روش ها و نتیجه گیری رو پوشش میده تا خواننده مقاله یک ذهنیت کلی راجع به تحقیقمون به دست بیاره. این قسمت همونطور که می دونید از داخل خود متن برداشته میشه و هیچ منبع خارجی نداره.
کلیدواژه ها
اگه میخواید بعد نوشتن مقاله، باقی نویسنده ها و محققان راحت تر به مقاله شما دسترسی داشته باشند و نظر داورای سختگیر رو به خودتون جلب کنید، روی کلیدواژه یا همون کلمات کلیدیتون کار کنید. “کلیدواژه ها” عبارات مفهومی هستند که معمولا بین 1 تا 4 کلمه طولشونه. این عبارت ها به صورت مستقیم بیانگر اینن که موضوع شما چیه یا حداقل ارتباط نزدیکی با موضوع اصلی تحقیق شما دارند.
مقدمه نویسی
قبل تر گفتم که با چکیده و مقدمه، نوشتن مقالتون رو شروع نکنید؛ اما این روهم نگفتم که کلا بیخیال مقدمه بشید و از اهمیت اون صرف نظر کنید. در قسمت مقدمه تعدادی سوال راجع به مقالمون که اغلب با واژه پرسشی “چرا” شروع میشن، مطرح میکنیم تا با این کار علاوه بر اشاره به هدف تحقیق، به اهمیت تحقیقمان هم تاکید داشته باشیم.
روش ها و متدها
به طور کلی پاسخ به این سوالات در این بخش مطرح میشه: یک، “نحوه جمع آوری داده های تحقیق؟” و دو، “نحوه تجزیه و تحلیل آنها؟” . خیلی سخت شد؛ بزارید یکم خودمونی تر توضیح بدم. این بخش تمامی اقدامات انجام شده برای شناسایی، انتخاب، پردازش و تحلیل داده هارو برای مخاطبین شرح میده. شما برای نوشتن این بخش از مقاله باید تمام حواس خودتونو جمع کنید و نهایت دقتتون رو به کار ببرید.
نتایج
ارائه و تکمیل این بخش کار خیلی راحتیه؛ فقط کافیه داده هایی رو که تو قسمت قبل ذکر کردین و نتایجی که به دست آوردید رو به صورت متن و در صورت نیاز به ترسیم جدول و شکل ها بیان کنید. به همین سادگی آمار و اطلاعاتی رو راجع به تحقیق و مقالتون نوشتید.
بحث و گفت و گو
اگه شما هم از اون دسته کسایی هستین که با بحث کردن سرتون گرم میشه و راحت میتونید مفاهیم رو تفسیر کنید، حالا نوبت خودنمایی شماست. بذارید اینطور بگم که مسیر حرکت این قسمت از جزء به کله؛ هدف از بحث هم تفسیر بخش نتایج و کمک به پاسخ سوالات تحقیق است. البته که باید دانش کافی و لازم رو داشته باشی تا بتونی این قسمت رو هم کامل کنی.
نتیجه گیری
همیشه بهترین کار توی نوشتن مقالات اینه تمام محتواهایی که در طول مقاله نوشتید رو در آخر و در بخشی به نام “نتیجه گیری” گردآوری کنید. میشه گفت نتیجه گیری ادامه قسمت قبلیه و ما مطالب مهم رو اینجا مرور کرده و اگه پیشنهادی درباره پژوهش های آینده داریم، ارائه میدیم.
منابع تحقیق
تا حالا سایت های تبلیغاتی رو دیدید که بدون ذکر منبع چیزی رو منتشر کنن؟ خب معلومه نه؛ چون کارشون همینه و به ازای پولی که بابت تبلیغات میگیرن، شما و محتواتون رو به عنوان مرجع معرفی می کنند. در مقالات دانشگاهی و مقالات ISI، به عنوان آخرین پارت یک مقاله ISI، باید مراجع منابع ذکر شده در سراسر مقاله رو لیست کنید. وقتی این کار رو انجام میدین، در صورتی که مقاله شما در نشریه مدنظرتون به چاپ برسه امتیاز مثبتی برای اون مراجع هم به حساب میاد که دوسر این قضیه برای هردوطرف (هم نویسنده و هم مرجع) برد محسوب میشه. توصیه میشه لیست مراجعی که مینویسید شماره گذاری نشه و به ترتیب حروف الفبا، نام نوسیندگان رو به نمایش بگذارید.
سخن آخر
مقاله نویسی مثل همه مهارت ها نیاز به تمرین مکرر و علاقه داره و تواناییه که قابل رشده. وقتی نسبت با صطح های بالاتر از مقاله نویسی مثل مقالات دانشگاهی و رسمی آشناییت پیدا کنید، با چالش های بزرگتری رو به رو می شوید. اگه قصد مهاجرت تحصیلی دارید، یکی از آپشن هایی که میتونه این مسیر رو براتون هموارتر کنه نوشتن مقاله داانشگاهیه که چگونگی نوشتن اونو توی این مقاله براتون شرح دادم. امیدوارم که روزی بدردتون بخوره : ))
